دانلود پایان نامه کارشناسی روانشناسی بررسي و مقايسه ميزان استرس و تجربه استرس در بين معلمين زن

فهرست:

عنوان صفحه

فصل اول: كليات پژوهش

مقدمه...................................................................................................................... 1

بيان مسأله............................................................................................. 3

اهداف تحقيق................................................................................... 5

سوالات تحقيق........................................................................................ 5

فرضيه هاي تحقيق......................................................................................... 5

اهميت و ضرورت تحقيق.......................................................................................... 6

تعاريف نظري....................................................................................... 7

- استرس.............................................................................................................. 7

- معلم.................................................................................................................. 7

- تجربه استرس..................................................................................................... 7

تعارف عملياتي................................................................................. 7

فصل دوم: ادبيات تحقيق

مقدمه............................................................................................... 10

مفهوم استرس........................................................................................ 10

استرس بعنوان پاسخ دروني....................................................................................... 15

مراحل استرس............................................................................................. 17

- مرحله واكنش اخطار........................................................................................... 18

- مرحله مقاومت................................................................................................... 18

- مرحله فرسودگي................................................................................................ 18

علل فشار رواني....................................................................................... 19

شرايط ايجاد كننده استرس......................................................................................... 20

- عوامل فردي..................................................................................... 20

- عوامل محيطي................................................................................. 22

- عوامل سازماني.................................................................................. 24

انواع استرس............................................................................................ 26

پاسخ هاي فيزيولوژيك بدن انسان به استرس............................................................... 27

استرس مثبت و منفي................................................................................. 29

استرس طبيعي يا نرمال.............................................................................. 30

استرس شغلي......................................................................................... 31

نشانه هاي استرس شغلي........................................................................................... 32

مطالعات مربوط به استرس شغلي............................................................................... 33

دلزدگي و استرس شغلي........................................................................................... 34

ابعاد گوناگون نقشهاي شغلي..................................................................................... 35

فشار ناشي از نقش ................................................................. 36

استرس از نظر جنسيتي..................................................................... 37

- استرس زنان كارمند............................................................................................. 38

ديدگاه هاي نظري درباره استرس............................................................................... 39

حمايت اجتماعي چه تأثيري ممكن است در استرس شغلي داشته باشد.......................... 44

آيا تنها افراد خاصي هستند كه نمي توانند با استرس مقابله كنند..................................... 45

- پيشينه تحقيق.................................................................................... 46

فصل سوم: روش تحقيق

- روش تحقيق............................................................................... 51

- جامعه آماري.................................................................................. 51

- نمونه پژوهش.............................................................................. 51

- ابزار پژوهش................................................................................ 51

- چگونگي جمع‌آوري اطلاعات.............................................................................. 53

- روش آماري................................................................................... 53

فصل چهارم: تجزيه و تحليل داده‌هاي آماري

مقدمه.............................................................................................. 60

تجزيه و تحليل داده‌هاي آماري...................................................................... 61

فصل پنجم: بحث و نتيجه‌گيري

نتيجه‌گيري....................................................................................... 101

محددويت‌هاي تحقيق...................................................................... 104

پيشنهادهاي تحقيق............................................................................ 104

فصل ششم:

منابع و مأخذ................................................................................... 106

نمونه پرسشنامه.................................................................................... 108

مقدمه:

ما امروزه در دوراني بسر مي‌بريم كه مشخصات بارز آن را مي‌توان افزايش جمعيت، شهرنشيني، گسترش مؤسسات و پيچيدگي‌هاي تكنولوژي در ارتباطات دانست و اين موارد بيش از پيش جوامع و انسانها را به هم نزديك كرده و باعث شده تا آنها در جهت رقابت با سايرين به تكاپو تلاش بيشتر وارد نموده است. و از اين طريق افزايش توقعات و انتظارات روزافزون جامعه نيز در جهت رفع اين توقعات و حل موارد فوق مثمر ثمر نخواهد بود اين ناشي از اين است كه محدوديت توان و امكانات انسان و محيط وي دانست و يكي از مهمترين موضوع كه ما با آن بيشتر در اين تحقيق سر و كار داريم استرسها و عواملي كه باعث اين فشارهاي عصبي است كه همه ما با آن درگير هستيم و بايد آنها را بشناسيم. امروزه استرس به عنوان مهمترين فاكتور در جوامع مي‌باشد كه باعث بوجود آمدن امراض روحي، جسمي و رفتارهاي انسانها است. استرس و اضطراب رابطه تنگاتنگ دارد و اضطراب يكي از عوارض آني و شايع استرس مي‌باشد، پاسخ استرسها پاسخي است كه از زماني ديگر طول عمر تغيير مي‌كند. به گفته‌ها هانس سليه «مهم اين نيست كه چه اتفاقي براي شخص افتاده مهم آن است كه آنرا چگونه درك كرده و انسان از ديدگاه‌هايش رنج مي‌برد و نه بلاهايي كه بر سرش مي‌آيد.» به اين دليل استرس توجه بسياري از روانشناسان و دانشمندان علوم رفتاري و مديريت را به خود معطوف كرده به طوري كه فشارهاي عصبي نقش مهمي در فراهم نمودن مشكلات روحي و جسمي در انسانها ايفا مي‌كند.

استرس در زندگي روزمره به شيوه‌هاي متفاوتي بروز مي‌كند: پرخاشگري ناگهاني در پاسخ به يك سؤال ساده‌لوحانه، سردرد شديد در پايان يك روزگار سخت، بروز عصبانيت به صورت زدن دست روي فرمان ماشين در ترافيك است براي همين وجود اين استرسها در طول روز طبيعي هستند. با وجود اين استرس طولاني و شديدتر اغلب سبب بروز علائم ناراحت كننده‌اي مي‌شود كه اشخاص در مورد آن نگران مي‌شود بنابراين بشر در سر تا سر دوران گذشته خود استرس را تجربه كرده است.

گروهي از صاحبنظران رفتاري استرس را بيماري شايع‌ قرن نامگذاري كرده در حالي كه در عصر حاضري كه در آن هستيم عصر استرس و فشارهاي عصبي است. دوره‌اي كه در ان انسان بيش از هر زمان ديگري در معرض عواملي موجود استرس قرار گرفته و مسائل و مشكلات بي‌شماري از هر طرف او را احاطه كرده است.

بيان مسئله

واژه استرس در نزد متخصصين متخلف معاني متفاوتي دارد، استرس در سالهاي اخير بسيار مورد توجه قرار گرفته است در حالي كه مسأله استرس در جامعه به طور گسترده‌اي تشخيص داده شده است روان‌شناسان باليني و سايرين ارتباط بين فشار رواني و بهداشت رواني را به دقت مورد بررسي قرار داده‌اند. در روانشناسي استرس به معني تحت فشار روحي و رواني قرار گرفتن تعريف شده است. در اين حالت جسم روان آدمي به تقاضاهاي دروني و بيروني با فشار پاسخ مي‌دهند. استرس هنگامي رخ مي‌دهد كه فرد واكنشهاي خود را در مواجهه با محركهاي دروني و بيروني ناتوان ببيند كه همانا پيامد آن از دست رفتن تعادل رواني فرد است (خواجه‌پور، 1377، ص 5) استرس را گاهي ناشي از محركات خارج مي‌دانند و گاهي آن را پاسخ فرد به پاره‌اي از مزاحمت‌ها عنوان كرده‌اند. بررسي‌هاي جديد و تئوريهاي جامع راجع به استرس به تعامل فرد و محيط تأكيد دارد.

محققان سالهاي 1950 استرس را پاسخ فرد به فرآيندهاي دروني و بروني كه بر ظرفيت ادغام نيروهاي جسمي و رواني فشار وارد مي‌كنند توصيف نموده‌اند.

كلاس وسينگر، در تحقيق خود نشان دادند فشارهاي عصبي مي‌تواند باعث كاهش ميزان تحمل و ناكامي شود. در اين تحقيق نشان داده شده است كه كاركنان سازمان فشارهاي عصبي ناشي از سروصداهاي آزار دهنده و دخالت‌هاي بي مورد در انجام وظايف شغلي خود را تحمل مي‌كنند، اما از ميزان تحمل آنان در برابر ناكامي كاسته مي‌شود (منتقل از پايان‌نامه رجب‌پور، 1379)

اگر چه عمده‌ترين هدف كار كردن انسانها، تأمين نيازهاي زندگي و به عبارتي كسب درآمد مي‌باشد اما عوامل ديگري نظير به ثمر رسانيدن انگيزه‌ها، عملي كردن تمايلات، انتظارات اجتماعي، علاقه‌مند بودن به كار، فشار محيطي و خانوادگي و رقابت نيز در كار كردن دخيل هستند ولي نمي‌توان از كسب درآمد به عنوان تنها علت اشتغال آدميان نام برد (اسفرجاني، 1353، ص 50)

استرس در زندگي روزمره به وفور ديده مي‌شود و همه افراد به دفعات متعددي تحت تأثير استرس قرار مي‌گيرند و آن را تجربه مي‌كنند و وقتي كه كسي دچار استرس شده، وارد محيط كار خود مي‌شوند و معمولاً همكاران ومسئولين متوجه مي‌شوند و در تعامل با ديگران و استرس فرد به آنان سرايت مي‌كند و براي همين با توجه به آنچه گفتيم در اين تحقيق به بررسي ميزان استرس و تجربه استرس در بين معلمين زن كلاس اول و دوم و سوم ابتدائي را انجام مي‌دهيم. به اين دليل كه استرس از شغلها به وفور ديده مي‌شود ولي شغلهاي داراي استرس زيادتر هستند مثل پزشكي، مديران. پرستاران، معلمان و … مي‌باشند وبراي همين در اين تحقيق به سراغ محيط مدرسه مي‌رويم كه در بسياري از مواقع بسيار استرس‌از هستند چه براي كاركنان و چه براي دانش‌آموزان. مي‌خواهيم بدانيم چه عواملي در محيط مدرسه باعث استرس مي‌شود و معلمان سطوح مختلف اول و دوم و سوم ابتدائي چقدر مورد عوامل استرس‌از قرار مي‌گيرند، اين عوامل چه چيزهايي هستند و تجربه استرس معلمان در زندگي روزمره آنها تا چه اندازه‌اي مي‌باشد و شيوه‌هاي مقابله با استرس را بررسي مي‌كنيم.

اهداف تحقيق

هدف كلي:

مقايسه ميزان استرس و تجربه استرس معلمين زن مقاطع مختلف ابتدائي

هدف جزئي:

1- شناخت ميزان استرس معلمين زن در مقطع اول و دوم و سوم ابتدائي

2- شناخت تجربه استرس معلمين زن در مقطع اول و دوم و سوم ابتدائي

سؤالات

1- آيا ميزان استرس معلمان زن مقاطع مختلف ابتدائي با هم تفاوت دارد؟

2- آيا تجربه استرس معلمان زن مقاطع مختلف ابتدائي با هم تفاوت دارد؟

فرضيه

1- بين ميزان استرس معلمان كلاس اول و دوم تفاوت معني‌داري وجود دارد.

2- بين ميزان استرس معلمان كلاس اول و سوم تفاوت معني‌داري وجود دارد.

3- بين ميزان استرس معلمان كلاس دوم و سوم تفاوت معني‌داري وجود دارد.

4- بين تجربه استرس معلمان كلاس اول و دوم تفاوت معني‌داري وجود دارد.

5- بين تجربه استرس معلمان كلاس اول و سوم تفاوت معني‌داري وجود دارد.

6- بين تجربه استرس معلمان كلاس دوم و سوم تفاوت معني‌داري وجود دارد.

اهميت و ضرورت تحقيق

ضرورت اين تحقيق در راستاي بررسي ميزان استرس معلمين و در جهت بررسي و مقايسه ميزان استرس و ميزان تجربه استرس صورت گرفته و مي‌تواند اطلاعات مفيدي را در حيطه تصميم گيري متعدد فراهم سازد. كه اين اقدام از طريق انجام تحقيقات منظم و شناسايي ميزان استرس و ميزان تجربه استرس معلمين امكان‌پذير است و پژوهش فوق در ضرورت اينگونه اقدامات جاي گرفته است. در واقع مي‌خواهيم بدانيم كه در سطوح مختلف تحصيلي ميزان استرس معلمين چقدر است و هر كدام از عواملي كه در مقياس هنرور راهه وجود دارد، معلمين در سطوح مختلف چقدر تجربه نسبت به آنها دارند. در رابطه بين آنها در سطوح مختلف را بررسي و آنها را مقايسه مي‌كنيم و راهكارهاي مفيدي كه باعث كاهش دادن اين استرس‌ها مي‌شود، را ارائه بدهيم.

عواملي كه اهميت اين تحقيق را نشان مي‌دهد اين است كه محيط مدرسه محيطي است كه باعث مي‌شود معلمان هر روز در معرض فشارهاي كلاسي قرار بگيرند، وجود تجربه استرس در معلمان باعث كاهش در علمكرد آنها و موجب مي‌شود تا آنها از نظر سلامتي دچار اختلالاتي مي‌شوند. براي همين بدنبال اين هستيم تا اين عوامل را شناسايي در راهكارهاي مقابله با آنها را بررسي كنيم.

تعاريف نظري

استرس حالتي پويا و هيجان‌انگيز است كه فرد با يك فرصت، محدوديت يا تقاضاي غيرعادي مواجه مي‌شود و واكنشهاي احساسي فيزيكي و شناختي از خود نشان مي‌دهد. (مقيمي 1378، ص 435)

استرس يك نوع تحريك و محروم شدن از محركهاست و فقدان استرس به مفهوم مرگ است. استرس تجربه جديدي براي انسان نيست و هركس همه روزه با استرس سروكار دارد. (قريب، 1371)

معلم معلم نقش مهمي در مدرسه دارد. نقش معلم تربيت و نوسازي افراد است كه مهمترين امر مي‌باشد و افرادي هستند كه طي حكمي به صورت تمام وقت و يا پاره‌وقت به صورت رسمي يا حق‌التدريس در مقاطع مختلف تدريس مي‌كنند (مجله رشد، 1380، ص 5)

تجربه استرس ناكاميهاي كه مي‌تواند مرتبط با جريان پيشرفت حرفه‌اي افراد، ترسهاي ناشي از ناتواني در مقابله با روشهاي جديد و تغييرات تكنولوژي بر زندگي رواني معلمان تأثير فراواني مي‌گذارد. (دادستان 1377، ص89)

تعاريف عملياتي:

در جامعه‌اي هستيم اينطور معلوم است كه براي اندازه‌گيري استرس، خود عامل استرس دهنده را مورد مطالعه قرار مي‌دهند، در صورتي كه اين درست نيست و وجود يك مهمان ناخوانده در يك بدن ممكن است به هيچ‌وجه مورد اعتنا واقع نشود و بدن در مقابل آن عكس‌العملي نشان ندهند و در بدن ديگري آنقدر مهم و قابل اعتنا باشد كه همه زنگهاي خطر را به صدا درآورد و بدن را به عكس‌العمل شديد وا دارد. بنابراين براي اندازه‌گيري استرس بهتر است تغييرات حاصله از آن را در بدن مورد دقت قرار داد و آنجا كه ورود يك عامل جزئي است تحريك شديد دستگاه‌هاي بدن و هيپوتالاموس مي‌شود آن را به خوبي و به موقع شناخت و از ورودش جلوگيري كرد. (پريور، 1372)

در اين تحقيق براي سنجش استرس در بين معلمين زن كلاس اول و دوم و سوم ابتدائي از آزمون يكطرفه در گروه‌هاي مستقل استفاده مي‌كنيم و براي سنجش راههاي مقابله با استرس نيز از آزمون t و تفاوت ميانگين استفاده مي‌شود تا شيوه‌هاي مقابله با استرس را در ميان معلمين زن كلاس اول و دوم و سوم سنجيده شود تا از اين طريق معلمين هر پايه، هر كدام از چه روشهايي را براي كنار آمدن استفاده مي‌كنند.

تجربه استرس در اين تحقيق براي ارزيابي تجربه استرس از مقياسي به نام هلمز و راهه استفاده مي‌كنيم و داراي 43 موارد است كه مي‌خواهيم از اين طريق ببينيم كه معلمان در زندگي روزمره خود كدام موارد را تجربه كرده‌اند و به وسيله اين پژوهش‌ها مي‌كوشيم تا معناي وجود همبستگي‌ها بين تعداد و ماهيت رويدادها را با بيماريهايي كه در پي دارند، آشكار كنند.

فصل دوم

ادبيات تحقيق:

- مقدمه

- مفهوم استرس

- استرس بعنوان پاسخ دروني

- مراحل استرس

- علل فشار رواني

- شرايط ايجاد كننده استرس

- پاسخ‌هاي فيزيولوژيك بدن انسان به استرس

- استرس مثبت و منفي

- استرس طبيعي يا نرمال

- استرس شغلي

- ابعاد گوناگون استرس شغلي

- استرس از نظر جنسيتي

- ديدگاه‌هاي نظري درباره استرس

- پزشكي

- روانشناسي

- اجتماعي

- پيشينه تحقيق

مقدمه:

از آنجايي كه عصر حاضر را دوران اضطراب و استرس ناميده، پيچيدگيهاي جاري جامعه بشري، سرعت تغييرات و بي‌توجهي نسبت به زمينه‌هاي مذهبي و ايدئولوژيك و نظام اجتماعي و عاطفي خانواده براي افراد و اجتماع بشري تضادها و تعارضهاي تمدن بشر و ارتباطات اجتماعي استرسهاي تازه‌اي نيز پديد آورده است كه مقابله با آنها براي هر فردي لازم و ضروري است. از طرفي نيز همه استعدادهاي عظيم و كشف نشده‌اي براي رشد و تكامل و دگرگوني، توانايي يافتن معاني ژرفتر، دست يافتن به توفيق يشتر در زندگي بهره‌منديم. بنابراين استفاده از توانائيهاي و استعدادها براي مقابله با انواع استرسهايي كه در زندگي روزمره برايمان پديد مي‌آيد، امكان‌پذير مي‌باشد.

مفهوم استرس

در سال 1936، پروفسور هانس سليه اهل مونترال اولين رساله خود را در مورد واكنش‌دهنده منتشر ساخت، نامبرده در آوريل و در 1948 در مجموعه‌اي از كنفرانسهايش در كالج فرانسه و سپس در ژوئن 1950 در بيمارستان لانيك سندرم عمومي سازگاري (S.G.A) را با جنبه‌هاي بيوشيميايي و مكانيسم‌هاي هورموني‌اش بيان كرد (هيپوفيز غدد فوق كليوي سينه قند كرشه كه بسياري از پژوهشگران پيش از او، اختلال ارگانيسم را به هنگام پاسخ به تهاجمات محيط خارج بيان كرده‌اند:

- نظر كاريوكلارنيك مربوط به داستين، وي واكنشهاي بافتي مربوط به واكنشهاي هشداردهنده را در دستگاه لنفوئيد، تيموس مشاهده كرد:

نظريه راسل داپيگز آماس منسوج نرم، در سال 1932 كانن «ترشح سريع آدرنالين را به عنوان پاسخ در برابر ترس و خشم» متذكر شود. نامبرده در كتاب خود تحت عنوان «فروتن» مكانيسم‌هاي متفاوتي را كه سبب ثبات ميزان قند، پروتئين‌ها، مواد چربي، كلسيم، اكسيژن، حالت خنثي و درجه حرارت خون مي‌شود تحليل مي‌كند. كانن تحليل سيستماتيك پديده‌هاي سازگاري را كه براي حفظ حيات در برخي شرايط ضروري هستند، بنيان نهاد، با اين همه سليه تأكيد مي‌كند كانن هرگز نقش هيپوفيز يا قشر غدد فوق كليوي را به منظور بررسي واكنشهاي غيراختصاصي سازگاري، در مقابل هرگونه تقاضاي محيطي و نيز جدا كردن سندرمي كه در برابر اثرات مختلف آن، يكسان است، مورد مطالعه قرار نداده است. پي.اي.روكس والكساندر- جي يرسين در انستيوپاستور خاطرنشان ساختند كه در خوكچه هندي مبتلا ديفتري غدد فوق كليوي غالباً متورم و دچار خونريزي است ولي كاوشهاي آن از حداين يافته فراتر نرفت. (كوپر، 1373، ص 40)

اين پژوهشگران در مجموع استرس را، دست كم در برخي از جنبه‌هاي آن، احساس كردند و با آنها را به اثبات رساندند. يك فرانسوي به نام رئيس در سال 1943، پديده‌هاي است ولي كاوشهاي آن از حداين يافته‌ها فراتر نرفت.

اين پژوهشگران در مجموع استرس را، دست كم در برخي از جنبه‌هاي آن، احساس كردند و يا آنها را به اثبات رساندند. يك فرانسوي به نام رئيسي در سال 1934، پديده‌هاي واكنشي غيراختصاصي را، تحت عنوان سندرم تحريك شرح داده است كه البته با تغييري متفاوت به توضيحات سيله بسيار نزديك است. اكتشافهاي مهم، غالباً تصادفي مي‌افتد، به شرطي كه براي دريافت قوانين پوشيده و بسدت آوردن حقيقت، قضاياي القا كننده با ذهن تصميم‌دهنده تلاقي كند. (پيرلو، 1371، ص 28 و 29)

استرس را هر چند بطور مشخص مي‌توان زائيده تمدن صنعتي و شهري شدن دانست، اما هيچ دوره از تاريخ انسان و زندگي فرد را نمي‌توان سراغ گرفت كه با استرس همراه نبوده باشد، تنها مي‌توان گفت كه بتدريج از ماهيتي فيزيكي مانند گرسنگي، سرما، بلاهاي طبيعي، مرگهاي دسته‌جمعي و زودرس تبديل به ماهيت رواني و اجتماعي شده است.

ديرينه پرداختن به استرس را مي‌توان با ديدگاه دوگانه انگاري تن و روان و تأثيرات هر يك بر ديگري در نظريات افلاطون و ارسطو مربوط دانست.

از قدماي انديشمند ايراني، ابوعلي‌سينا كاملاً با موضوع استرس واثرات آن بر جسم آشنا بوده است. علاوه بر اين در پزشكي قديم ايران تأثير عوامل محيطي بر بيماريهاي تحت عنوان اعراض نفساني مورد نظر بوده است. (قريب 1371، ص 187)

از نظر واژه‌شناسي، استرس كلمه يوناني است كه در قرن 17 به معناي سختي و دشواري بكار رفته است، در اواخر قرن 18 از استرس به معناي نيرو و فشار زياد و تلاش بسيار استفاده شده است. در سال 1910 سرعت بروز بسياري از آنژينهاي صدري (سكته خفيف قلبي) در بين مشاغلين يهود در محيطهاي كاري برخورد تند و هيجاني آنها دانست (كوپر، 1373، ص 97)

تعريفات استرس بنا بر نظريه تعاملي كه به روابط بين فرد و محيط تأكيد مي‌كند بيشترين تائيد را بخود اختصاص داده است از جمله:

نظر لازاروس كه استرس نتيجه فرآيند قضاوت ارزشي افراد از حوادث و موقعيت‌هاست، تعريف جامعي است. در توضيح اين مطلب بايد گفته شود كه وقتي فرد با حوادث و يا موقعيت‌هاي گوناگون روبرو مي‌شود، در گير فرآيند ارزشي در مورد آن حادثه يا موقعيت تا زمانيكه معني آن حادثه را درك كند و همچنين قضاوت مي‌كند كه آيا امكانات و توانائيهاي او به اندازه كافي هستند تا تقاضاهاي محيط را برآورده سازند در اينجا استرس نتيجه اين فرآيند قضاوت ارزشي مي‌باشد.

استرس نيروي قدرتمندي است با آثار مثبت و منفي. به آب رودخانه‌اي مي‌ماند كه با ايجاد دس مي‎توان آن را مهار و مورد بهره‌برداري قرار داد يا اينكه آنرا به سيل ويرانگري تبديل نمود. علي‌رغم اين نظر كه استرسهاي مفيد وجود دارد و قدري فشار رواني جهت ايجاد انگيزه در انسان ضروري است اما زماني كه از آن بحث مي‌گردد به نتايج منفي آن نگاه مي‌شود و منظور استرس مضر است. (الواني 1371)

تعداد صفحات:118

متن کامل را می توانید دانلود نمائید چون فقط تکه هایی از متن در این صفحه درج شده (به طور نمونه) و ممکن است به دلیل انتقال به صفحه وب بعضی کلمات و جداول و اشکال پراکنده شده یا در صفحه قرار نگرفته باشد که در فایل دانلودی متن کامل و بدون پراکندگی با فرمت وردwordکه قابل ویرایش و کپی کردن می باشند موجود است.